Các giai đoạn của một
ván cờ
Người ta thường chia ván cờ ra làm ba giai đoạn: khai
cuộc, trung cuộc và tàn cuộc.
Khai cuộc
Thường khai cuộc được tính trong khoảng 5-12 nước đầu
tiên. Các nghiên cứu mới cho biết khai cuộc đóng góp rất quan trọng vào khả
năng thắng của một ván cờ. Khai cuộc có thể đóng góp đến 40% trong khi trung
cuộc và tàn cuộc đóng góp 30% mỗi giai đoạn. Có rất nhiều dạng khai cuộc khác
nhau, nhưng nói chung, có 2 loại chính: khai cuộc Pháo đầu và khai cuộc không
Pháo đầu.
Khai cuộc Trung Pháo
Tên của các khai cuộc được đặt tuỳ theo cách đi của
bên đi sau, chỉ nêu vài loại chính:
- Thuận
Pháo
- Nghịch
Pháo (Liệt Pháo)
- Bán đồ
Liệt Pháo
- Pháo
đầu đối Bình phong Mã
- Pháo
đầu đối Phản cung Mã
- Pháo
đầu đối Đơn đề Mã
- Pháo
đầu đối Phi Tượng
- Pháo
đầu đối Uyên ương Pháo
- Pháo
đầu đối Quy bối Pháo
Khai cuộc không Trung Pháo
- Tiến
Tốt (Tiên nhân chỉ lộ)
- Khởi Mã
cuộc
- Phi
Tượng cuộc
- Quá
cung Pháo
- Sĩ Giác
Pháo
- Quá
cung Liễm Pháo
Trung cuộc
Khai cuộc và tàn cuộc do có vị trí và số lượng quân cờ
có thể quy chung về một số dạng chính nên người ta đã nghiên cứu và tổng kết
được các dạng như trên. Còn ở trung cuộc, thế cờ lúc này theo kiểu "trăm
hoa đua nở" nên chủ yếu vận dụng các chiến thuật cơ bản như:
- Bắt
đôi: cùng một lúc đuổi bắt hai quân.
- Nội
kích: đánh từ phía trong.
- Kích
thẳng vào Tướng.
- Chiếu
tướng bắt quân.
- Điệu hổ
ly sơn: làm cho một quân hay Tướng phải rời vị trí của nó.
- Dẫn dụ:
đây là đòn thu hút quân đối phương đến vị trí dễ bị công kích hoặc bị vây
hãm, sau đó kết hợp với chiến thuật bịt chắn lối đi, đường rút của đối
phương.
- Tạo ách
tắc: dùng chiến thuật thí quân để gây ách tắc, hết đường cựa của đối
phương.
- Ngăn
trở, chia cắt: đòn này thường dùng cách thí quân để làm sự liên lạc giữa
các quân bị cắt đứt.
- Khống
chế: chiến thuật này ngằm ngăn trở tầm hoạt động và sự cơ động của đối
phương.
- Dịch
chuyển: chiến thuật này chú ý đến sự linh hoạt của các quân.
- Bao
vây.
- Trợ
sức: các quân trợ sức cho nhau để cùng chiếu.
- Vu hồi:
đánh vòng từ phía sau.
- Qua
lại: chiến thuật này dùng để thủ thế hay công sát.
- Quấy
nhiễu.
- Nước lơ
lửng: đi một "nước vô thưởng vô phạt" để nhường nước cho đối
phương, khiến đối phương phải đi một nước "tự sát".
- Giam
quân: khi một bên đang trong tình thế nguy hiểm, nhưng sử dụng một nước
khéo léo giam quân mạnh của đối phương (có thể dùng cách thí quân), sau đó
dùng các quân còn lại để gỡ bí.
- Vừa đỡ
vừa chiếu lại.
- Vừa đỡ
vừa trả đòn.
Tàn cuộc
Tàn cuộc là giai đoạn tổng số quân cờ, đặc biệt là
quân tấn công (Xe, Pháo, Mã, Tốt) cả hai bên còn rất ít.
- Xe
chống Sĩ Tượng toàn
- Xe Tốt
chống Sĩ Tượng toàn
- Mã Tốt
chống Sĩ Tượng toàn
- Đơn Mã
chống Tướng
- Đơn Tốt
bắt Tướng
- Đơn Mã
thắng Tướng
- Đơn Xe
thắng song Tượng
- Xe và
Tốt lụt thắng đơn Xe
- Đơn Xe
thắng đơn Tướng
- Tốt
chống Tướng
- Tam tử
quy biên
